Sedam knjiga objavljenih u prošloj godini ušle su u uži izbor za Godišnju nagradu Udruženja književnika Republike Srpske.
Riječ je o djelima “Andrak” Mihajla Orlovića, “V.D.” Gorana Vračara, “Martin udio” Sanje Savić Milosavljević, “Nešto neizrecivo blisko” Aleksandre Marilović, “Porub” Save Guslov Marčete, “Skućište”, Marka Milovanovića Maruna i “Hvatati zmiju tuđom rukom”, Vojina Trivunovića.
Ovo je saopštio žiri u sastavu Andreja Marić, predsjednica, te Željka Avrić i Aćim Todorović, članovi.
Njihovo obrazloženje za pomenute naslove, navedene po azbučnom redosljedu, prenosimo u cijelosti.
“Andrak”, Mihajlo Orlović
Kratak, dinamičan i zanimljiv roman, čvrste iako fragmentarne strukture, koji od prvog poglavlja nastoji da autentičnost i uvjerljivost ispripovijedanog potvrdi elementima dokumentarnosti, naročito kroz istraživačko-novinarsku poziciju naratora. Uz pomoć različitih pripovjednih tehnika raspliće se intrigantna priča (povremeno na granici fantazmagorije) neobičnog junaka tragične sudbine. Autor stvara i efekat iznevjerenog očekivanja u posljednjem dijelu romana, u formi ispovijesti glavnog lika. U romanu je izrazito naglašena simbolika rijeke, ostrva, snova, a osnovni pokretački motivi jesu sagrešenje i potreba za iskupljenjem.
“V. D.”, Goran Vračar
Živopisan i tematski vrlo aktuelan roman, kao svojevrsna slika savremenog svijeta, uvodi u priču brojne likove, čije su sudbine izrazito prepletene, ali autor sve to otkriva postepeno, po modelu kriminalističkih romana. Karakterizacija likova izvedena je kroz njihove postupke i gusto tkane dijaloge, u kojima nerijetko više saznajemo iz onog neizgovorenog. Razvijaju se različiti pripovjedni rukavci, u kojima je riječ o bračnim i/ili porodičnim odnosima, ljubavi, prijateljstvu i, naročito, politici i korupciji. Kraj romana donosi neočekivan preokret, koji ovaj roman ionako sumornog i mračnog ambijenta čini još i tragičnim.
“Martin udio”, Sanja Savić Milosavljević
Roman o ličnom i kolektivnom bolu, o njegovoj katarzičnosti, trpljenju, čovjekovim slabostima, o propuštenim prilikama i kajanju, ali i o ljudskoj dobroti, saosjećanju, solidarnosti i pomaganju, pogubnosti i veličini ljubavi, zauzimanja i žrtve za bliske. Roman je dosljedno ispripovijedan tehnikom skaza, kroz tri autentična glasa, i tri lika različite generacijske pripadnosti, čije se priče i životne sudbine snažno prepliću. Autorka postepeno otkriva stepen njihove povezanosti, dok istovremeno gradi pojedinačna suočavanja sa univerzalnim egzistencijalnim pitanjima opstanka, gubitka, identiteta i pripadnosti, uvezujući ih i u zajedničku priču o stradanju srpskog naroda kroz drugu polovinu 20. vijeka.
“Nešto neizrecivo blisko”, Aleksandra Marilović
Osobena pjesnička knjiga, samosvojne, pomalo i zatvorene poetike, ali već samim naslovom predodređena da čitaocu bude bliska i prepoznatljiva. U formi lirske ispovijesti, autorka nudi lucidne pjesničke slike smještene u bajkolik ambijent, uz izrazitu maštovitost i fantazmagoričnost. Pjesnički subjekat ove knjige je izrazito senzualno biće, širokogrudo, sklono sanjarenju, koje svakim stihom slavi ljubav. Na planu pjesničkog jezika ističu se nesvakidašnji spojevi riječi, te veoma efektni obrti i poentiranja.
“Porub”, Sava Guslov Marčeta
Pripovjedna proza koja na tragu Kočićeve tematike i poetike ispisuje životne sudbine “s planine i ispod planine“. Bilo da su te priče tragične (pogotovo kada govore o ludilu ili smrti), ili da govore o ljepšim stranama seoskog života (ljubav, solidarnost, brojno i zdravo potomstvo), zajednička odlika im je izrazita životnost svih likova i naročito njihovog jezika. Naslovna priča, vjerovatno jedna od najboljih, istovremeno predstavlja metaforu cijele ove zbirke koja, iglom, koncem, porubom (i zmijanjskim vezom), nastoji da sačuva u pamćenju zlatnu prošlost, kako individualnu i intimnu, tako i onu kolektivnu.
“Skućište”, Marko Milovanović Marun
Tematski vrlo kompaktna pjesnička knjiga, čvrsto i precizno komponovana, podijeljena na tri pjesnička ciklusa (“Okućište“, “Ukućište“ i “Zaognjišta“), u kojima su personifikovani dijelovi kuće, različiti kućni predmeti, te pojmovi koji simbolišu zajednicu i nastajanje (porodicu, zemlju, stvaranje, početak, vjeru). Na tragu Popinih pjesničkih postupaka, autor kroz antropomorfizaciju navedenih predmeta i pojmova traži odgovore na opšta i univerzalna pitanja, jer se zapravo u svim tim predmetima ogleda čovjekov mikrokosmos, a u svim pojedinačnim pjesmama riječ je zapravo o unutrašnjem svijetu čovjeka i njegovom odnosu prema tradiciji, ali i o pitanjima individualnog i kolektivnog identiteta.
“Hvatati zmiju tuđom rukom”, Vojin Trivunović
Pjesnička knjiga koju odlikuje zgusnut, redukovan stih, lišen suvišnih riječi, interpunkcije i rime, ali misaono i emotivno veoma razbokoren. Autorov odabir pjesničke forme je kompatibilan jezgrovitom poetskom izrazu, tematsko-motivskom izboru iz individualnog i kolektivnog životnog kruga, zavičajnog i porodičnog miljea, kao i narodne i istorijske tradicije.
